De Negen Werelden
In de Edda worden negen werelden genoemd. Eerst waren er Niflheim, de wereld van de nevelen, en Muspelheim, de wereld van het vuur. In Muspelheim woonden de Vuurreuzen. De belangrijkste vuurreuzen zijn Muspel en Surt.
Vervolgens werd Midgard (de wereld van de mensen) gecreëerd uit het lichaam van Ymir en daarna Asgard. Asgard is het domein van de Asen, een godengeslacht waartoe o.a. de goden Odin, Thor en Heimdall behoren. De Asen waren de goden van de oorlog, magie en de hemel.
Er was nog een ander godengeslacht, de Wanen (of Vanen). Zij woonden in Vanaheim. De Wanen waren met name vruchtbaarheidsgoden. Hiertoe behoort de godin Freya.
De Asen en de Wanen voerden regelmatig oorlog met elkaar en na één zo’n oorlog besloten de goden dat wanneer een aantal Wanen in Asgard zouden gaan wonen en een aantal Asen in Vanaheim, als een soort gijzelaars, dan zou dat het einde zijn van de onderlinge oorlogen. Van de Wanen die in Asgard gingen wonen, zijn Njord, god van de zee, en zijn tweelingkinderen Frey en Freya de belangrijkste.
Zoals gezegd was Midgard de wereld van de mensen. Maar Midgard werd ook bevolkt door dwergen (zwarte alfen of elven) en lichtalfen De dwergen en lichtalfen kregen ook een eigen regio toegewezen. De dwergen of svartalfen woonden in Svartalfheim. De lichtalfen woonden in Lichtalfheim, ook wel gewoon Alfheim genoemd.
Het reuzengeslacht van de tweede generatie Vorstreuzen dat was voorgebracht door Bergelmir en zijn vrouw bewoonden Jotunheim.
De doden kregen ook een eigen thuisland, namelijk Helheim. Helheim was het domein van de godin Hel. De ingang werd bewaakt door Garm, een enorme en monsterlijke hond, die erop toezag dat geen enkel levend wezen dit rijk der doden betrad. Het Helheim van de Germanen moet niet verward worden met de christelijke hel. Het was geen plaats van straf, maar gewoon een plek waar de doden woonden.
Niet alle overledenen gingen naar Helheim. Wanneer een krijger in de strijd sneuvelde dan werd hij door de Walkuren naar het Walhalla gebracht. Dit is een grote hal in Asgard. Overdag vochten deze krijgers tegen elkaar om geoefend te blijven voor Ragnarok (de laatste veldslag/het einde der tijden) en ’s avonds zaten ze gebroederlijk samen in de hal te eten en te drinken.
Er bestaat enige onduidelijkheid of Helheim een aparte wereld is of dat Helheim onderdeel is van Niflheim. Wanneer je uitgaat van het feit dat we teruggaan waar we vandaan komen, dan zou Niflheim de aangewezen plek zijn. Maar in de Germaanse mythologie kwamen de mensen niet uit Niflheim. Er bestaat ook onduidelijkheid over de Dwergen en Svartalfen. Zijn zij identiek aan elkaar of niet? De Lichtalfen zijn lichtwezens die zorgen voor de vruchtbaarheid van de aarde. Je kunt ze zien als positieve natuurgeesten. De Svartalfen/dwergen waren hun ondergrondse tegenhangers. Soms krijgen de dwergen een eigen regio toebedeeld namelijk Nidavellir, maar omdat deze wereld niet eindigt op heim of gard wordt die vaak niet gezien als onderdeel van “de werelden.”
Ook over de posities van de negen werelden bestaat onduidelijkheid. Door sommige runenmeesters worden de werelden schematisch weergegeven, meestal ter onderbouwing van hun eigen filosofie. Echter, de meningen lopen uiteen en er bestaan verschillende tegenstrijdige schema’s. Waar we het over eens zijn is dat Midgard ligt tussen Niflheim en Muspelheim. Vanuit Midgard gezien ligt Niflheim in het noorden. Muspelheim in het zuiden. Vanaheim ligt in het Westen en Jotunheim in het Oosten.
De Wereldboom, Yggdrasil
Volgens de Noordse mythologie bestond de as van het universum uit een gigantische boom, de wereldboom, die als een zuil de werelden van de goden, de mensen, de reuzen en de doden verbond. De lotgevallen van de boom weerspiegelden die van het universum. De boom droeg niet alleen de werelden die hij beschermde, maar deelde ook in hun leed.
Over de oorsprong van Yggdrasil vermelden de bronnen niets. De wortels van Yggdrasil reikten naar alle werelden of naar een deel van de werelden. Ook daarover bestaat onzekerheid.
In en rond de boom leefden een aantal dieren: een wijze adelaar die in de bovenste takken zat, met de havik Verdfolnir tussen zijn ogen; de eekhoorn Ratatosk, die beledigingen overbracht tussen de adelaar en de monsterlijke Nithogger, de slang die tussen de wortels in Niflheim lag; en Dain, Dvalin, Duneyr en Durathror, vier herten die tussen de takken leefden en de nieuwe scheuten opvraten. Voor hen en anderen was de boom een bron van leven. De dauw die de boom liet vallen, was zo zoet dat bijen er honing van maakten, en van Yggdrasils vruchten werd gezegd dat ze bevallingen bespoedigden.
De werelden werden gevoed en beschermd door Yggdrasil, maar tegelijk bezorgden de dieren die door de boom in leven werden gehouden hem vreselijke pijnen en leed. De herten en de eekhoorn knabbelden elke nieuwe scheut af en de slang Nithogger en talloze andere slangen knaagden aan zijn wortels.
Om het leed van Yggdrasil te verzachten verzamelden de Nornen (een soort feeën) bij de bron Urd elke dag water en modder en begoten daar de takken mee om verrotting tegen te gaan.
Als de boom die de wacht hield over de werelden, was Yggdrasil een reusachtige exponent van een wijdverspreid geloof in de beschermende kracht van bomen. In Duitsland, Scandinavië en de Britse Eilanden werden bepaalde bomen die naast of in de buurt van nederzettingen stonden, vereerd. Het welzijn van die bomen zou bepalend zijn voor het welzijn van de familie of de gemeenschap. Men bracht ook offers aan die bomen, bijvoorbeeld door bier over de wortels uit te gieten.
Yggdrasil wordt meestal in verband gebracht met Odin, omdat hij ‘gehangen aan Yggdrasil’ de Runen vond.
In die zin doet de boom denken aan zowel de boom van kennis uit de Bijbel als aan het kruis van Jezus. Met name deze laatste associatie bracht Bonifatius (674-754 n.chr.) ertoe om iedere boom die aan Odin was gewijd te laten omhakken.