Inleiding Cursus Runen Leren Lezen
In deze cursus krijg je eerst een algemene inleiding over wat runen zijn (zie hieronder), gevolgd door een globaal overzicht van de Noordse mythologie om een beetje te kunnen plaatsen waar deze tekens vandaan komen en het gedachtegoed dat erachter zit. Daarna volgt de eigenlijke cursus waarin ik een toelichting geef op iedere rune gevolgd door een aantal oefenopdrachten. Door het maken van de opdrachten krijg je ‘gevoel’ voor de runen en blijven de betekenissen makkelijker en beter hangen. Sommige oefeningen kun je ook gebruiken in consultsituaties. Met zo’n oefening krijgt een consultant vaak meer greep op zijn/haar situatie, waardoor hij/zij weer vooruit kan komen.
Nadat je de betekenissen van de runen hebt geleerd volgt het ‘echte werk’, namelijk het werpen of trekken van de runen. In het praktijkdeel van deze cursus Runen Leren Lezen, worden je verschillende legpatronen aangereikt inclusief uitgewerkte voorbeeld.
Wat zijn Runen?
Runen zijn oud-Germaanse schrifttekens, letters, een ‘alfabet’. Het runenalfabet wordt Futhark genoemd naar de eerste 6 letters van de runenreeks. De th is één letter en wordt geschreven als een p op halfstok. Deze runenletter is de derde letter van links in het schema hieronder.
Dit is tevens de runenreeks waarmee we zullen werken. Deze reeks wordt de oude Futhark genoemd, omdat het de oudst bekende runenreeks is. Er zijn nog andere runenreeksen, maar die worden gezien als taalkundige ontwikkelingen en niet als de runenreeks die we in verband brengen met Odins wijsheid.
Runen waren in gebruik in Noord- en Oost-Europa van ongeveer 200 tot 1600 na chr.
In wetenschappelijke kringen wordt tegenwoordig aangenomen dat het runenschrift een verbastering is van het Latijnse Alfabet. Wanneer je naar de bovenste rij kijkt in het schema hierboven, dan zie je dat het eerste teken lijkt op een F. Het tweede teken lijkt wel een beetje op een N. De Noord-Germanen hebben dus de tekens over genomen, maar er vaak andere klankwaarden aangegeven.
Men denkt dat de Germanen die in het gebied woonden dat we nu Denemarken noemen, het idee van een schrift hebben afgekeken van de Romeinen. Deze Deens-Germanen hadden regelmatig contact met de Romeinen, o.a. omdat ze hen barnsteen verkochten.
De Romeinen schreven op materiaal (papyrus en kleitabletten) waarop het makkelijk was om ronde vormen te maken. Runen daarentegen werden gekrast in hout, metalen, steen of been (bijvoorbeeld van een walvis) zodat het logischer is om rechte lijnen te gebruiken. Het aardige is ook dat er veel hout werd gebruikt om op te ‘schrijven’ en dat er in de Runen geen horizontale dwarslijnen voorkomen. Dit zou te maken hebben met het feit dat door de nerven in het hout, horizontale lijnen niet goed zichtbaar zijn.
Het ‘krassen’ van runen werd ‘ritsen’ genoemd. Iemand die het runenschrift beheerste noemden men een runenmeester. Het materiaal waarop geschreven werd, leende zich niet voor het opschrijven van grote stukken tekst en dit werd dus ook niet veel gedaan. De runen werden meestal gebruikt voor korte boodschappen. Vandaag de dag hebben we nog veel runenstenen die langs de kant van de weg stonden als gedenksteen om een overleden familielid te eren. Ook werden runen gebruikt op voorwerpen om de bescherming van de goden te vragen en soms als vervloeking.
Verschillende Futharks
Waarom het runenschrift begint met de letter F en niet met de A is niet bekend. Het runenschrift houdt sowieso een vreemde volgorde aan. Omdat een taal niet stilstaat en door de tijd heen verandert, werden er in de loop der tijd wijzigingen in de Futhark aangebracht. Klanken verdwenen en andere klanken kwamen ervoor in de plaats. Deze ontwikkeling is terug te vinden in de ontwikkeling van het runenschrift.
Het oudste, ons bekende, runenalfabet bevat 24 tekens.
In Denemarken en Noord-Duitsland is uit het 24 tekens tellende Oude Futhark een jonger schrift ontstaan dat maar 16 tekens telt. Dit jongere schrift (zie afbeelding hieronder) reflecteert de ontwikkeling van het Proto-Germaans naar Oud-Germaans. Bepaalde klanken werden niet meer gebruikt en daardoor werden een aantal letters overbodig.
In Engeland werd het Oude Futhark uitgebreid tot 29 tekens en later in sommige gebieden tot 33 en zelfs tot 34 tekens.
Runen als Orakel?
Of de runen werden gebruikt als orakel is niet met zekerheid te zeggen. In het alternatieve circuit vindt men van wel. In wetenschappelijke kringen vindt men dit twijfelachtig, maar daar houden ze sowieso niet van voorspellen. Zelf vind ik dat er uit de overgeleverde literatuur duidelijk blijkt dat de runen werden gebruikt als orakel. In ieder geval hebben we meer bewijs voor runen als orakel dan voor de tarot als orakel.
Het woord rune betekent geheim, mysterie, fluisteringen maar ook gewoon letter. Hieruit zou je kunnen opmaken dat runen duiden op bijzondere geheimen. Maar zoals de wetenschappers aangeven, konden maar heel weinig mensen lezen en schrijven en de runen waren daarom een geheimzinnig iets voor de meeste mensen toentertijd.
Iedere rune vertegenwoordigt een klank. Om de klanken makkelijker te kunnen onthouden, kregen de runen namen. F is Fehu wat ‘vee’ betekent. U is Uruz wat ‘oeros’ betekent. In het alternatieve circuit vinden we deze namen veelzeggend wat betreft de magische betekenissen van de runen. In wetenschappelijke kringen zien ze die woorden als een hulpmiddel om de ‘klank’ te onthouden. Dus A is Aap en B is Bakker en om het nog wat makkelijker te onthouden kun je daar een gedichtje van maken: “A is een Aap dat eet uit zijn poot. B is de Bakker die bakt voor ons brood. C is Charlotte, die drinkt chocolaad.”
Er zijn van dit soort gedichten bekend voor de Futhark in het Oud-Noors, Oud-IJslands en het Oud-Engels. Het Oud-Engelse Runengedicht beschrijft 29 runen. De Runengedichten in het Oud-Noors en Oud-IJslands behandelen de jonge Futhark dat uit slechts 16 tekens bestaat en die zijn dus niet zo relevant voor het bestuderen van de oude Futhark dat uit 24 tekens bestaat. Het Oud-Engelse (of Angelsaksische) Runengedicht is bijgevoegd als bijlage.
Tacitus (Romeins historicus, schrijver en redenaar) beschrijft in zijn boek Germania (98 n.chr.), hoofdstuk 10, dat de Germanen verslaafd waren aan orakels.
“Op voortekens en lotsorakels slaan zij acht als geen ander volk. Hun methode van werpen van het lotsorakel was eenvoudig; zij sneden een tak van een fruitdragende boom en verdeelde die in smalle schijfjes die zij met verschillende tekens (notae) merkten en strooiden deze willekeurig op een witte doek uit. Dan werden, nadat door de priester van de stam de Goden waren aangeroepen, of als het in familiekring plaats vond door de vader van de familie, met ten hemel geslagen blik, 3 staafjes opgeraapt die stuk voor stuk overeenkomstig die ingekraste tekens werden geïnterpreteerd.”
Voor sommige mensen duidt het boven aangehaalde citaat niet op het gebruik van runen als orakel omdat Tacitus het woord ‘notae’ (tekens) gebruikt en niet het woord runen. Tacitus schreef echter in het Latijn. Het zou onlogisch zijn als hij wel het woord ‘runen’ had gebruikt. ‘Notae’ (letters) is een prima vertaling voor het woord runen.
Runen interpreteren, wat is de juiste interpretatie?
Veel dat over runen geschreven is en wordt, is puur giswerk. ‘Ingewijden in de mysteriën’ brengen hun theorieën vol overtuiging als de enige waarheid zonder enige vorm van geschiedkundige of wetenschappelijke onderbouwing of blijk te geven van praktijkervaring. Veel boeken zijn gewoon kopieën van eerdere werken, meestal zonder de moeite te nemen om bronnen te vermelden of na te trekken.
Zelf vind ik de boeken en zienswijzen van Freya Aswynn, Edred Thorsson en Kenneth Meadows goed omdat ze een poging doen om de betekenissen te onderbouwen aan de hand van het beetje bronnenmateriaal dat er is en ze hebben alle drie veel praktijkervaring. Natuurlijk is hun runenwerk gekleurd door hun overtuigingen. Freya Aswynn is lid van de Asatru gemeenschap, een heidense religie die teruggrijpt op het Oud-Germaanse gedachtegoed. Asatru betekent ‘trouw aan de Asen’. De Asen zijn een Noords godengeslacht, waarvan Odin de oppergod was. Die andere twee genoemde schrijvers hebben meer een sjamanistische inslag.
Alle drie zijn ze van mening dat de runen vanzelf tegen je gaan spreken wanneer je ze bestudeerd en dat de runen zelf hun betekenissen voor je zullen openbaren. Daar sluit ik me bij aan omdat ik dat zelf ook zo ervaar.
Er is een bepaalde basis waar we het allemaal wel over eens zijn. Vervolgens wordt die basis gekleurd door de achtergrond en kennis van degene die de runen leest. Dit is niet verwonderlijk en ook niet verkeerd. Met Tarot is dat ook zo. Ik noem het omdat mij tijdens tarotcursussen is gebleken dat veel mensen zich dit niet realiseren. Een voorspelmethode verkondigt geen absolute waarheid. De interpretatie staat of valt met de kennis en kunde van degene die de interpretatie geeft.
Hoewel niemand het erg nauw neemt met de geschiedkundige en mythologische achtergrond van de runen, wordt iemand als Ralph Blum (die de runen erg populair heeft gemaakt, met zijn boek Orakel der Runen) door de meeste runenmeesters totaal verguist omdat hij de betekenissen van de runen ‘gechanneld’ heeft. De runen zijn tegen hem gaan spreken en hij heeft aan de runen de betekenissen gegeven die voor hem kloppen en waar hij wat aan heeft. Zijn betekenissen hebben een nogal spirituele inslag en daarom is het moeilijk om met zijn betekenissen antwoord te geven op alledaagse vragen.
Wanneer je na (of tijdens) de cursus andere boeken over runen gaat lezen, dan haal je daaruit wat je bruikbaar vindt, en de rest leg je naast je neer. Dat geldt ook deze cursus. Ook al staat iets geschreven, we hoeven het niet klakkeloos over te nemen of te geloven. Het belangrijkste is om regelmatig je uitspraken (of runenantwoorden) te toetsen aan de werkelijkheid. Wanneer iemand vraagt: “krijg ik die baan waar ik op gesolliciteerd heb?” dan is het van belang om achteraf te kijken of je uitspraken over de situatie kloppen. Van het toetsen van je ‘voorspellingen’ leer je het meest. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat de runen wel gunstig lagen, maar dat betrokkene toch niet is aangenomen. Bijvoorbeeld omdat er geen ‘klik’ was tussen betrokkene en de mensen waarbij hij solliciteerde. Dat er geen ‘klik’ is, had je misschien vooraf uit de getrokken runen kunnen opmaken. Omdat die klik ontbreekt is het misschien beter dat betrokkene die baan niet krijgt omdat hij daar toch niet gelukkig was geworden. Dat zou kunnen verklaren waarom de runen wel gunstig leken terwijl de vrager die baan niet heeft gekregen. Daarom is achteraf terugkijken op je runenuitspraken belangrijk, want daar leer je echt heel veel van.