Balders dood

Loki veroorzaakt Balders dood

De dood van Balder is misschien wel de beroemdste van alle Noordse mythen. Het verhaal toont de sterfelijkheid van de goden aan, alsmede de beperktheid van hun macht. Zelfs Odin, die afreist naar het dodenrijk om te vragen naar Balders lot, kan niet voorkomen dat Balders sterft. Balder, de meest geliefde van de goden, wordt het slachtoffer van boosaardigheid. Zijn tragische einde is de voorbode van een nog grotere ramp, want nu het kwaad onder de goden is gekomen, is Ragnarok, hun ondergang, niet ver weg meer.

Toen de jonge, nobele god Balder nachtenlang werd geplaagd door nachtmerries, vreesden de goden dat de dromen een teken waren dat zijn leven in gevaar was. Odin besloot Sleipnir te zadelen en naar Niflheim te rijden, om te ontdekken wat Balders dromen betekenden. Hij ging naar het graf van een zieneres die lang geleden was gestorven en dwong haar met spreuken uit haar graf te verrijzen om hem te vertellen wat de goden te wachten stond. Ze vertelde Odin dat Hel in gereedheid werd gebracht voor de komst van Balder, die door de onwetende Höd zou worden gedood. Odin, die begreep wat haar profetie betekende, reed droef gestemd naar huis.

De Asen kwamen bij elkaar om het afschuwelijke nieuws te bespreken. Balders moeder Frigg besloot haar zoon te behoeden door de hele bezielde en onbezielde natuur plechtig te laten zweren dat ze Balder geen kwaad zou doen. Toen dat was gebeurd, ontdekten de Asen een grappig nieuw spel: ze konden Balder met van alles en nog wat bekogelen, zonder hem een haar te krenken.

Loki was jaloers en smeedde een plan. Hij veranderde zich in een vrouwen ging naar Fensalir, het huis van Frigg. Frigg vroeg haar gast wat de Asen aan het doen waren, en zij vertelde dat iedereen Balder aan het beschieten was, maar dat niets hem raakte. “Wapens of hout kunnen Balder niet deren. Ik heb alles en iedereen een eed laten zweren,” zei Frigg. Toen vroeg de vrouw of echt alles in de natuur had gezworen Balder geen kwaad te zullen doen, waarop Frigg zei dat ze één plant, de maretak die ten westen van Walhalla groeide, te jong had gevonden voor de eed.

Meteen ging Loki op zoek naar de maretak, die hij uittrok en meenam naar de goden. Hij stapte op de blinde god Höd af, die niet bij de anderen stond, en vroeg waarom hij niet meedeed. “Ik kan Balder niet zien,” zei Höd, “en ik heb geen wapen.” “Ik heb hier een stok waarmee je op Balder kunt schieten,” zei Loki, “en ik kan je helpen richten.”

Balder gedood met maretakHöd pakte de maretak van Loki aan en schoot in de richting die de bedrieger aangaf. De stok raakte Balder en doodde hem ter plekke. Dit was de meest onzalige daad die ooit onder goden of mensen was voltrokken, zei men. De Asen zagen Balder vallen en waren met stomheid geslagen. In plaats van woorden kwamen er slechts tranen. Ze wisten zeker dat Loki achter Balders dood zat, maar ze konden hem niet straffen, want op hun heilige plaats van samenkomst mocht geen bloed worden vergoten.

Frigg besloot uiteindelijk dat iemand naar Niflheim moest rijden om Balder van Hel los te kopen. Balders broer Hermod bood zich aan en vertrok op

Odins paard Sleipnir. Hij legde zijn verzoek voor aan Hel, die besliste dat ze Balder zou vrijlaten als was bewezen hoe geliefd hij was: “Als alles om Balder huilt, zal ik hem laten gaan.”

Toen Hermod hen vertelde van Hels voorwaarde, stuurden de Asen bodes uit over de hele wereld om Balder met tranen vrij te kopen uit Hel. Alles en iedereen werkte mee, behalve de reuzin Thokk Loki in vermomming, waarschijnlijk. “Thokk vergiet droge tranen om Balder,” zei de reuzin. “Levend of dood, voor mij heeft hij nooit iets gedaan.”

Daarna vluchtte Loki voor de toorn van de goden. Hij bouwde op een berg een huis met vier deuren, zodat hij alle kanten op kon kijken. Overdag veranderde hij zich in een zalm en verschool zich in een waterval in een rivier vlakbij. Toen hij zich op een avond afvroeg wat de Asen zouden kunnen bedenken om hem te vangen, knoopte hij wat touwen aan elkaar en maakte zo het eerste visnet.

Toen zag Loki door een van de deuren dat de Asen bijna bij zijn huis waren. Hij sprong overeind, gooide het net in het haardvuur en rende naar de rivier. De Asen vonden de resten van Loki’s uitvinding in de smeulende as en beseften dat het bedoeld was om vis mee te vangen. Ze knoopten snel een nieuw net en gooiden het uit in de waterval. Thor hield één kant vast, de andere Asen samen de andere, en zo sleepten ze het net door het water. Loki zwom voor hen uit en kroop toen weg tussen twee keien op de bodem. Bij een tweede poging verzwaarden de goden het net, zodat er niets meer onderdoor kon. Weer zwom Loki voor hen uit, maar toen hij voor zich de open zee zag opdoemen, sprong hij over het net en zwom terug naar de waterval.

De derde keer dat de Asen hun net door de rivier sleepten, lieten ze Thor er achteraan lopen. Nu moest Loki kiezen uit twee kwaden: voor hem gaapte de zee, achter hem wachtte Thor. Hij besloot zo snel als hij kon over het net te springen, maar hij was niet snel genoeg, want Thor greep hem bij zijn staart – en zo komt de zalm aan zijn lange, ranke staart.

De Asen waren niet van plan Loki zijn misdaad te vergeven. Ze sleurden hem naar een donkere grot, waar ze drie grote stenen platen, elk met een gat erin, op hun kant neerzetten. Ze veranderden Loki’s zoon Vali in een wolf en lieten Loki toekijken hoe Vali zijn broer Narfi verscheurde. Toen bonden de Asen Loki met de ingewanden van Narfi vast op de drie stenen – een onder zijn schouders, een onder zijn heupen, en de derde onder zijn knieën. Zodra ze vastzaten, veranderden de darmen in ijzeren banden. Skadi hing een gifslang boven Loki’s hoofd, die zijn gif op Loki’s gezicht liet druipen. Loki’s vrouw Sygin ving het gif op in een kom, maar soms moest ze even weg om de kom leeg te gooien, en dan drupte het gif op Loki’s gezicht. Als dat gebeurde, rukte hij zo hard aan zijn ketenen dat de aarde beefde. Daar is Loki gedoemd te blijven liggen, totdat hij zal losbreken als Ragnarok begint.